爱情故事

در این جلسه سعی ما بر این است که با انواع سبک‌های داستان‌نویسی (داستان کوتاه، داستان بلند، رمان، داستان فیلمی/عکسی) آشنا شویم و توضیحاتی مفید و مختصر در مورد هریک از آنها ارائه دهیم. همچنین توضیح مختصری در مورد ژانرها در ادبیات (کمدی، طنز، هجو، تراژدی و حماسه ) خواهیم داد.

انواع سبک داستان‌نویسی و توضیح انواع ژانر
انواع سبک داستان‌نویسی

۱ . داستان کوتاه

داستان کوتاه، روایت نسبتا کوتاهی است که در آن گروه محدودی از شخصیت‌ها در یک صحنه منفرد مشارکت دارند و با وحدت عمل و نشان دادن برشی از زندگی واقعی یا ذهنی در مجموع تاثیر واحدی را القا می‌کنند. از نظر کمی، داستان کوتاه روایتی است کوتاه‌تر از رمان با کمتر از ۱۰ هزار کلمه که حوادث و اشخاص آن محدودند و برخلاف رمان که ممکن است تاثیرات متعددی بر خواننده بگذارد، تاثیر واحدی را القا می‌کند؛ بنابراین داستان کوتاه فشرده و خلاصه رمان نیست، بلکه ماهیت و ساختمان آن متفاوت است.

در داستان کوتاه از واقعه صحبت می‌شود؛ بدین معنی که اغلب داستان‌های کوتاه دارای یک واقعه بزرگ مرکزی است که حوادث و وقایع دیگر برای تکمیل و مستدل جلوه دادن آن آورده می‌شود .

در داستان کوتاه یک نفر در مرکز ماجرا است که قهرمان داستان یا شخصیت اصلی است و معمولا یک نفر یا دو نفر به عنوان شخصیت‌های فرعی در کنار او برای پیشبرد حادثه داستان قرار می‌گیرند.

داستان کوتاه شکل هنری تازه‌ای است که پیشینه آن به سال ۱۳۰۰ شمسی برمی‌گردد؛ یعنی زمانی که محمدعلی جمالزاده نخستین مجموعه داستان خود « یکی بود یکی نبود » را به چاپ سپرد. صادق هدایت یکی دیگر از داستان‌نویسان کوتاه است که داستان‌نویسی با او به راه درست و اصیل خود می‌افتد.

انواع سبک داستان‌نویسی و توضیح انواع ژانر
محمد علی جمال‌زاده
انواع سبک داستان‌نویسی و توضیح انواع ژانر
۲ . داستان بلند

داستان بلند به داستان‌هایی اطلاق می‌شود که خصوصیات رمان و داستان کوتاه را هر دو در خود داشته باشد. در این نوع داستان‌ها شخصیت‌های فرعی وجود دارند که خواننده را همیشه به سوی شخصیت‌های اصلی هدایت می‌کنند. نویسنده در داستان‌های بلند ابتدا باید شخصیت‌های اصلی داستان را انتخاب نماید و بر اساس معنایی که باید از آنها القا شود، شخصیت‌های فرعی را نیز وارد داستان کند و در شعاع حرکت این اشخاص قرار دهد.

حداقل حجم داستان‌های بلند کمتر از نصف حجم رمان‌ها است، (رمان‌ها معمولا کمتر از یکصد صفحه نیستند). داستان‌های بلند پایبند یک ماجرا هستند و این کش‌دار بودن ماجرا ممکن است از حوصله خواننده خارج باشد.

با توجه به اینکه ایجاز در داستان‌های بلند کمرنگ است و خود داستان هم در تمرکز یک ماجرا است، نوشتن آن نسبت به رمان کار راحت‌تری است.

صادق هدایت، لئون تولستوی و ارنست همینگوی از معروف‌ترین نویسندگان داستان‌های بلند هستند.

انواع سبک داستان‌نویسی و توضیح انواع ژانر
ارنست همینگوی
انواع سبک داستان‌نویسی و توضیح انواع ژانر
۳ .رمان

اصطلاح رمان از زبان فرانسوی وارد زبان فارسی شده و در ادبیات داستانی ایران، قالب ادبی مدرنی به شمار می‌رود.

رمان در اصطلاح، روایتی است نسبتا طولانی که شخصیت‌ها و حضورشان را در سازمان‌بندی مرتبی از وقایع و صحنه‌ها تصویر می‌کند. در واقع برای طول هر رمان اندازه‌ای مشخص نشده است. نویسنده در رمان به شرح و نقلی از حوادث زندگی می‌پردازد که در برگیرنده عواملی چون کشمکش، شخصیت، عمل داستانی، صحنه، پیرنگ و درون‌مایه است.

رمان با دن کیشوت اثر سروانتس نویسنده و شاعر اسپانیایی در خلال سال های ۱۶۰۵ تا ۱۶۱۵ تولد یافته است.

رمان فارسی نسبت به این نوع ادبیات داستانی در غرب، پدیده‌ای نوظهور است. اگرچه رمان فارسی بیشتر سرگذشت خود را در گرایش‌های عوام‌پسند ریسمان تاریخی که به تقلید از ترجمه‌های غربی نوشته می‌شد، طی کرده است اما ظهور حقیقی رمان در زبان فارسی تحت تاثیر دو جریان رخ داد؛ اول کاربرد زبان ساده در نثر توسط علی‌اکبر دهخدا و دوم با محمدعلی جمالزاده که با استفاده از زبان مردمی و محاوره‌ای، رمان را به ابزاری فعال، زنده و کارآمد در عرصه داستان‌نویسی معاصر ایران بدل کرد.

بنابراین رمان ایرانی قدمتی حدود صد ساله دارد و اولین رمان‌های ایران در آخرین سال‌های قرن گذشته و اولین سال‌های قرن حاضر نوشته شده‌اند.

از بهترین رمان‌های ادبیات فارسی می‌توان اثر مدیر مدرسه جلال آل‌ احمد و سووشون سیمین دانشور را نام برد.

انواع سبک داستان‌نویسی و توضیح انواع ژانر
جلال آل احمد
انواع سبک داستان‌نویسی و توضیح انواع ژانر
۴ . داستان فیلمی/عکسی

این‌گونه داستان‌ها برای اولین بار در سایت‌های اشتراک ویدئو همانند آپارات، یوتیوب و …. به وجود آمدند. در این داستان‌ها از شخصیت‌های درون فیلم‌ها ، انیمیشن‌ها و در مواردی بازی‌ها استفاده می‌شود؛ به‌گونه‌ای که کمیک‌های امروزی را به وجود آورده‌اند. عکس یا فیلم در این‌گونه داستان‌ها پیش‌زمینه قرار می‌گیرند که در آن شخصیت داستان وجود دارد و دیالوگ این شخصیت به صورت زیرنویس در ویدئو نوشته می‌شود. سپس مجموعه‌ای از فیلم‌های ادیت شده یا عکس‌ها داستان را با زیرنویسی که دارند، بیان می‌کنند. معمولا در این‌گونه داستان‌ها از موسیقی ترجیحا هماهنگ با داستان استفاده می‌شود تا هیجان بیشتری برانگیزد. مولد اصلی این سری داستان‌ها در ایران به خصوص در سایت آپارات، پگاه خسروی بود. هم‌اکنون داستان‌های زیادی بر این اساس ساخته شده‌اند و طرفداران خود را دارند.

انواع سبک داستان‌نویسی و توضیح انواع ژانر
توضیح مختصر ژانرها در ادبیات

۱ . کمدی

به ظاهر، هدف کمدی خنده و تفریح است اما در حقیقت مسائل جدی در پرده شوخی نموده می‌شود. در کمدی شخصیت قهرمانان و شکست‌های‌شان بیشتر جنبه شادی‌آور و عمدتا سرگرمی دارد و معمولا بیننده بدان توجه جدی نمی‌کند. تماشاگر از قبل می‌داند که فاجعه بزرگی اتفاق نخواهد افتاد، بلکه سیر حوادث در جهت کامرانی قهرمان یا قهرمانان است. قهرمانان کمدی اکثرا افرادی از قشر متوسط یا پایین جامعه‌اند که در طول نمایش مرتکب اشتباهات و یا رفتارهایی می‌شوند که مخاطب بر دردسرساز بودن یا اشتباه بودن این اعمال اشراف کامل دارد .

در لغت‌نامه آکسفورد در تعریف کمدی آمده است: « نمایش صحنه‌ای سبک و سرگرم‌کننده با شخصیت‌های مضحک که به ویژه وقایع روزمره زندگی را نشان می‌دهد و سرانجام هم با پایان خوش خاتمه می‌یابد. »

کمدی در اصطلاح ادبیات نمایشی دلالت دارد بر نمایشنامه‌ای سبک، با شخصیت‌های سرگرم‌گننده و پایانی خوش .



۲ . طنز

در لغت‌نامه دهخدا طنز به معنی افسوس کردن، افسوس داشتن، بر کسی خندیدن، عیب کردن، طعنه، سخریه و سخن به رموز گفتن آمده است .

برخلاف کمدی که در آن خنده غایت و هدف است، طبیعت طنز بر خنده استوار است و خنده وسیله‌ای برای بیان معایب و آگاه کردن اذهان نسبت به عمق رذالت‌ها و خیانت‌ها است. طنزنویس به ظاهر می‌خنداند ولی در باطن انسان‌ها را به تفکر وا می‌دارد. او بدی‌ها را به شکل اغراق‌آمیز بزرگ جلوه می‌دهد تا کم‌اهمیتی آنها از بین برود و مرکز توجه و اصلاح قرار گیرد؛ زیرا تا انسان به زشتی اعمال خود پی نبرد اصلاح نمی‌شود. طنز، اشاره و تنبیهی است اجتماعی که عزلت و غفلت را مجازات می‌کند و هدف آن اصلاح و تزکیه است نه ذم و مردم‌آزاری. این نوع خنده، خنده علاقه و دلسوزی است؛ ناراحت می‌کند اما ممنون می‌سازد. کسانی را که معروض آن هستند به اندیشه وا می‌دارد .

انواع سبک داستان‌نویسی و توضیح انواع ژانر
علی اکبر دهخدا
انواع سبک داستان‌نویسی و توضیح انواع ژانر
۳ . هجو

در لغت‌نامه دهخدا هجو به معنی « نکوهیدن، شمردن معایب کسی، عیب کردن، دشنام دادن کسی را به شعر» آمده است .

هجو در شعر فارسی نخستین جلوه طنز و سنتی برگرفته از ادبیات عرب دوران جاهلیت است. شاعر هجاگوی از هجو به منزله سلاحی برنده استفاده می‌کرد تا به وسیله آن شخص مورد نظر را با گزنده‌ترین و رکیک‌ترین زبان ممکن و با دشنام مورد حمله قرار دهد و بکوبد .

در هجو اغراض کاملا فردی است و از هرگونه آرمان‌خواهی اجتماعی تهی است. همین نکته میان طنز و هجو فاصله می‌گذارد .



۴ . تراژدی

تراژدی یکی از شکل‌های نمایشی است که ریشه در مناسک مذهبی یونان باستان دارد. تراژدی توسط تسپیس اریکاریایی معرفی شد و نام خود را از «تراگویا» به یونانی یعنی بز و « اویدیا » یعنی سرود گرفته است .

از منظر ادبی و داستانی تراژدی اشاره به نبرد انسان با خدایانی دارد که تقدیر انسان را رقم می‌زدند که حاصل نبرد بر سر تقدیر به مرگ و شقاوت منتهی می‌شده است.

تراژدی گونه‌ای دیگر از شعر است که در اوج شکوفایی قرن پنجم پیش از میلاد به وجود آمد. این نوع ژانر بر طبق روایت‌های متفاوت از جشن‌های «دیونوسوس» زاییده شده است که نخست از بدیحه‌سرایی آغاز شد.

تراژدی از اشعار دیتیرامبیک ریشه می‌گیرد، از آن پس تراژدی اندک اندک در هر مرحله بهتر از مرحله پیشین شد .

چهار نوع تراژدی داریم:

تراژدی مرکب که یکسره عبارت است از تحول و تعرف

تراژدی دردانگیز

تراژدی‌ای که به خلق و سیرت می‌پردازد.

و نوع دیگر که در دنیای دیگر می‌گذرد.

بعد از انواع تراژدی آنچه اهمیت دارد قهرمان داستان تراژدی است.


اولین ماسک تراژدی
انواع سبک داستان‌نویسی و توضیح انواع ژانر
۵ . حماسه

حماسه در لغت‌نامه دهخدا، به معنی دلاوری و دلیری کردن معرفی شده و در ناظم‌الاطبا نیز همین معنی را دارد.

حماسه به معنای دلاوری و شجاعت و از قدیمی‌ترین و مهیج‌ترین انواع ادبی است. حماسه شرح دوران قبل تاریخ است. گزارشی از اوضاع و احوال نخست و تاریخ صدور جهان و روزگار مردمان نخستین را بیان می‌کند. در حماسه سخن از جنگ‌هایی است که برای استقلال یا بیرون راندن و شکست دشمن یا کسب نام و به دست آوردن ثروت صورت گرفته است. از این رو حماسه هر ملتی بیان کننده آرمان‌های آن ملت است.

حماسه از دسته شعرهای وصفی است که مبتنی بر توصیف اعمال پهلوانی و مردانگی و افتخارات و بزرگی‌های قومی یا فردی است؛ به نحوی که شامل مظاهر مختلف زندگی آنان گردد.

در منظومه حماسی، شاعر احساسات خویش را نشان نمی‌دهد و در مورد شخصی داوری نمی‌نماید. شاعر در شعر حماسی، داستان‌های شفاهی در مورد شرح پهلوانی‌ها، عواطف و احساسات مختلف مردم روزگار را با مظاهر میهن‌پرستی و فداکاری توصیف می‌کند.

منظومه‌های حماسی دو نوع‌ میباشند 

ژانر های  بسیاری باقی ماند برای جلسه بعد،  و ازژانر  گروتسک اغاز میکنیم دوشنبه   به امید خدا ،خسته نباشید ‌.